Анатолій Балуценка
1 РАДЗIМЕ I
ЖАНЧЫНЕ
Знайсцi каштоўнасцi ў жыццi
Не надта лёгкая задача,
Ды, як спаткаецца удача,
У прышласць радасна iсцi.
Люблю чароўную красу
I не прайду нiколi мiма,
Ды значна даражэй Радзiма,
Любоў к ёй ў сэрцы я нясу.
Бясконца позiрк вабiць цуд:
Чаруе прыгажосць жанчыны,
Вагомей не знайсцi прычыны,
Каб шчасце мець i боль пакут.
Душы даруе ўзнёслы стан
Няспынна любая прырода,
Але знаходзiцца нагода:
Псуе дождж настрой цi туман.
Але пяю заўсёды я,
Пакуль жар сэрца не астыне,
Радзiме гiмн i гiмн жанчыне,
Для iх жыве любоў мая.
Бо з iмi хочацца мне быць,
Пяшчотна стала абдымацца,
Самотным не хачу застацца,
Абедзвюх буду я любiць.
22.09.1992
2 НАША МОВА
Звонкая, любая, сэрцу прыемная
Родная мова забытая, бедная,
З матчынай моваю мы не кахалiся
I, на бяду, ад яе адцуралiся.
Руская мова таксама нядрэнная,
Але належыць народу адменнаму,
Ды, на няшчасце, яе запазычылi,
Родную мову таму амаль знiшчылi.
Бо не народам мы былi – васаламi,
Нiшчылi мову з ахвотаю самi мы,
Дружна ад роднай сваёй адмаўлялiся,
Над карыстальнiкам ўсе насмiхалiся
I зневажалi вясковых людзей,
Каб не пакiнуць для мовы надзей:
Мову бацькоўскую з iх выбiвалi,
Але яны ўсё ж яе зберагалi.
Мову народу свайму захавалi,
Хоць адукацыi не атрымалi
Людзi, што ў вёсках адвечна жылi,
Мову жывую ад страт збераглi.
I засталось беларускае слова,
Стала дзяржаўнаю зноў наша мова,
Ўраз паплыў ў Лету Савецкi Саюз.
Мовай сваёй ганарысь, беларус!
24.09.1992
3 СПОВЕДЗЬ
Я ўспамiнаю гукi мовы
I за радком пiшу радок,
Бо з забыцця прыйшлi мне словы,
Ў магутны злiлiся паток.
Ужо даўно з табой расстаўся,
Мая бацькоўская зямля,
Ды смутак у душы застаўся:
Сумую па Радзiме я.
Ты – жыватворная крынiца,
З табою сустракаюсь ў сне,
Натхнення хочацца напiцца,
I шчодра поiш ты мяне.
Я зноў хачу з табой сустрэцца,
Мая Радзiма, Беларусь!
Цяпло ракой ў душу пальецца,
Як да цябе я прытулюсь!
Заўжды я беларусам буду,
Радзiма любая мая,
Тваёй пяшчоты не забуду,
Як цуд, чароўная зямля!
Любоў мая i боль адразу,
З табой я сэрцам, Беларусь!
Цяпер бясконца будзем разам,
Я хутка да цябе вярнусь.
25.09.1992
4 РОДНАМУ
КРАЮ
Калi Максiм пiсаў пра зорку,
Зямелька чыстаю была,
I рэчка Сож, ужо ад золку,
Ўсiх напаiць вадой магла.
Стаялi вербы над вадою,
Купалi ў ёй сваё галлё,
Лес вабiў позiрк за ракою,
Дзяцiнства тут прайшло маё.
Заўсёды быў такiм прыгожым
Мой родны, любы сэрцу край,
Ляжыць што вольна па-над Сожам,
Цяпер аб шчасцi ўспамiнай:
Прыйшла чарнобыльская хмара,
Радзiма у бядзе мая,
Цяпер мой родны край – ахвяра.
Чым правiнiлася зямля?
Рыдала ад бяды прырода,
Падзеi – як ў кашмарным сне,
Туга i боль майго народа
Прыйшлi таксама да мяне.
Што, Беларусь, цябе чакае,
Якая у людзей вiна?
Чаму бязлiтасна карае
Нас то Чарнобыль, то вайна?
25.09.1992
5 РАДЗIМА
Беларусь, цябе кахаю
I даўно к табе хачу!
Моцна Львоў мяне трымае,
Кажа: «Не, не адпушчу!»
Клiчуць родныя палеткi,
Рэкi, поплавы, лясы,
Расцвiтаюць ў душы кветкi,
Як вакол беларусы!
Вабiць пошчак салаўiны,
Ў жыце залатым палi,
Ў свеце лепш няма краiны,
Прыгажэй няма зямлi!
Беларусь – мая пяшчота,
Разам быць з табой хачу,
Калi змогу дасць нагода,
Я на крылах прылячу!
Раней жылi мы агульна,
Адчувалась дабрата,
На душы з табой утульна
I на сэрцы любата!
Хутка да цябе вярнуся,
Павек будзем разам зноў,
Я табою ганаруся,
Маё шчасце i любоў!
26.09.1992
6 ЗНЯВЕЧАНАЯ
РЭЧКА
Рэчка лагодная, дзiва прыроды
Несла ў Дняпро свае цiхiя воды,
Рэчка мая называецца Сожам,
Рэчышча ў iм было самым прыгожым.
Рэчка такая ж на выгляд цячэ,
Цiхую смерць ў сваiх водах нясе,
Чорны Чарнобыль ўраз чорным крылом
Чорнаю хмарай прайшоў над Сажом.
Яе ў нас атам украў лiхадзей,
Гора чакае бязвiнных людзей,
Што па-над Сожам адвечна жывуць,
Нiву цяпер надта горкую жнуць.
Няўжо чакаць трэба трыста гадоў,
Каб i для нас ззяла сонейка зноў?
I каб нуклiдаў прыродны распад
Смерць мог адвесцi без працы i трат.
I па-над Сожам прыемна зноў будзе,
Цi дажывуць да таго часу людзi?
Трэба не манны нябеснай чакаць,
А неадкладна людзей ратаваць.
Стане лагоднаю рэчка няскора,
Бо Сож нуклiды сплаўляе у мора,
I, як раней, любай рэчцы не рад,
Доўжыцца боль i прыродны распад.
27.09.1992
7 РЭЧКА
ДЗЯЦIНСТВА
Я не забуду цябе, Сож!
З табой яшчэ не развiтаўся,
Часцей маю душу трывож,
Ты ў маёй памяцi застаўся.
Карцiн цудоўных карагод
Iмчыцца, як ў калейдаскопе,
Было шмат радасных прыгод,
На ўсё жыццё ўспамiнаў хопiць.
Заплюшчу вочы: плынь вады
Ласкава ў прамянях iскрыцца,
З табою гавару заўжды
I не магу нагаманiцца.
Тут ногi босыя мае
Па сцежках беглi на рыбалку,
Крануў за сэрца ты мяне,
Я палюбiў цябе, Сож, змалку.
Вакол азёры i ляскi,
Як срэбра, твае воды льюцца,
I плёсаў жоўтыя пяскi,
Як золата, здалёк здаюцца.
Цячэ празрыстая вада,
Ў нябыт мае адносiць мары,
Прыйшла Чарнобыля бяда,
Ў душы ад успамiнаў хмары.
27.09.1992
8 У ДАРОЗЕ
Як сеў ў цягнiк, усё жыццё
Цячэ, наогул, па-другому:
Змяняцца здатна пачуццё,
Пакуль не вернешся дадому.
Няма трывог, пакут, турбот,
Спяшацца нiкуды не трэба,
Душа не плача ад нягод,
Глядзi ў блакiт чароўны неба.
А спадарожнiкi гудуць,
Спачатку стрыманыя трохi,
Ўсе таямнiцы выдаюць,
Хапiла б толькi iм дарогi.
Хоць i жывеш сярод людзей,
Якiмi можна ганарыцца,
Ды ёсць заўсёды шмат падзей,
Што iмi нельга падзялiцца.
Як лёс няшчасцi прынясе,
Ды нельга расказаць нiчога,
Кiдаць патрэбна справы ўсе,
Бо стрэс у змозе зняць дарога.
Каб зберагчыся ад бяды,
Iграем ролю для спакою,
Дзе незнаёмы ўсiм, заўжды
Застацца можаш сам сабою.
28.09.1992
9 МАЛАЯ
НАДЗЕЯ
Малая надзея, як цуд, ўсё адно,
Надзея калi не пакiне,
Яна не дае апусцiцца на дно,
Хоць цяжка паплыць супраць плынi.
Бо моцная плынь панясе хутка ўнiз,
Закруцiць магутнай вадою,
Надзея – цудоўны прыемны сюрпрыз,
Дазволiць змагацца з бядою.
Здаецца: трымаешся толькi амаль,
Сканчаюцца кволыя сiлы,
Ды веру надзея дае – нiбы сталь,
Бо вырастуць моцныя крылы.
А крылы у змозе узняць да нябёс,
Душэўная пройдзе завея,
Зноў стане цудоўным паранены лёс:
Яго ўратавала надзея.
Хапаць за саломiнку трэба заўжды,
Калi больш не будзе нiчога,
Малая надзея пазбавiць бяды,
I знiкне былая трывога.
Калi паспытаць лёсам гора дано,
Спаткае палоса благая,
Каб камнем не кануць у вечнасць на дно,
Ўратуе надзея малая.
28.09.1992
10 ВЯЛIКАСЦЬ
Беглi хвалi адна за другой,
Стала грознай магутная рэчка,
Была хваля для iншай благой,
Памiж iмi пачалася спрэчка.
Вецер гнаў iх на бераг круты,
А яны вялi бойку нязменна,
Iх ля берага знiклi сляды,
Засталася бялявая пена.
Але хвалi кацiлiся зноў,
I хацелась быць кожнай вялiкай,
Хаця зналi яны пра любоў,
Ды спрачалiся ў лютасцi дзiкай.
Але вецер няўрымслiвы згас,
I нiкчэмнымi сталi ўраз хвалi,
Невялiкi яшчэ прайшоў час,
I яны зусiм з рэчкi прапалi.
Лепей быць памяркоўным заўжды
I не рвацца ў блакiтнае неба,
Каб не зведаць ганебнай бяды,
Высувацца наперад не трэба.
Моцны вецер не хвалiць сябе,
Дыфiрамбаў яму не спявалi,
За вялiкасць былi ў барацьбе,
Вынiк ветру, нiкчэмныя хвалi.
29.09.1992
11 КАРАЛЕВА
ПРЫРОДЫ
Пачалась ранняя вясна,
Снягi ў палях ужо апалi,
Змянiла настрой ўраз яна:
Пупышкi дрэвы распускалi,
I сонца ўпэўненай хадой
Iдзе, сагрэць каб дол праменнем,
Рака напоўнiлась вадой,
Жыве прырода аднаўленнем.
Б'е моцна хваля ў берагi,
Чакае сейбiта палетак,
Вясна паслала на лугi
Дыван з прыгожых яркiх кветак.
Спадае з вiшань белы цвет,
Мятуць вясновыя завеi,
I радасць шчодра льецца ў свет,
Вясна дарыць яе умее.
Праменне сонца, як мастак,
Ў блакiт зафарбавала неба,
I хораша малююе так,
Што лепей колеру не трэба,
Ён здатны ўсiх зачараваць!
Вясна ў правы ўступае смела,
I як яе не пакахаць?
Вясна – прыроды каралева.
29.09.1992
12 IМКНЕННЕ
Рэчкi плынь бяжыць iмклiва,
Ды куды ляцiць, куды?
Вынiк будзе нiбы дзiва
Цi пакута ад бяды?
Побач луг, i ззяюць кветкi,
Вабiць залаты пясок,
Лес цудоўны госць нярэдкi,
Ў iм зязюлi галасок.
Гоман сцiшаны чароту,
Над вадой вiсяць кусты,
Мае бегчы плынь ахвоту,
Жвавы рух яе заўжды.
Хутка плынь бяжыць наперад,
Не глядзiць на берагi.
Мо, яе чакае нерат,
Роспач прыйдзе ад тугi?
Рэчцы возера казала:
«Куды бегчы, што шукаць?
Прыгажосцi тут нямала,
Калi пiльна назiраць».
Ды iмкнулась рэчка к мору,
Без яе там шмат вады,
Плынь прыбегла, ўрэшце, к гору:
Знiкла ў водах назаўжды.
30.09.1992
13 ТВАРЫ ЛЁСУ
Праз лугi i лясы, i балоты
Прабягае няўрымслiвы лёс,
Падаруе удосталь пяшчоты
Або мора трывогi i слёз,
Цi падыме на крылах ў нябёсы,
Або кiне у прорву на дно,
Падабаюцца лёсу кур'ёзы,
Вытварае iх стала даўно.
Ход наступны яго невядомы:
Шчодра песцiць або дае боль,
То душа засумуе ад стомы,
То ад радасцi скача пад столь.
Лёс цiкавы, але неслухмяны,
Адразняецца тварам заўжды,
То наносiць нязносныя раны,
То, хоць ў вуха кладзi, залаты.
Вытварае зiгзагi бясконца,
Бо да змен нечаканых ахвоч,
Падаруе ўдзень яркае сонца
Або зоркi праззяюць ўсю ноч.
Можа моцна звязаць ланцугамi
Цi ў нябёсы iмкнецца ў палёт,
Прабягае лёс любы лугамi,
Ў лес загляне цi ў царства балот.
2.10.1992
14 ТАНЕЦ
Гукi музыкi пачую
I пайду на танец я.
Мо, знайду, нарэшце, тую,
Доля будзе што мая?
Спадабалася дзяўчына,
Вочы сорамна ёй ўзняць,
Сэрца кажа мне няспынна:
Запрасi патанцаваць!
За руку яна ўзялася,
Я за стан стаў абдымаць,
I пяшчота палiлася,
Не магу яе ўтрымаць.
Танец нас па зале кружыць,
Я саромлюся сказаць:
«Падабаешся мне дужа,
Аж хачу пацалаваць!»
Сэрца побач з сэрцам б'ецца,
Нам зусiм не трэба слоў,
Бо абодвум так здаецца:
Пачынаецца любоў.
Разам мне прыемна з ёю,
Запрашаць жадаю зноў,
Будзе любаю маёю,
Бо пачалася любоў!
2.10.1992
15 ВОСЕНЬ
Вясна прабегла за iмгненне,
I лета скончылася зноў,
Душа магла адчуць натхненне
I сэрца палкую любоў.
I восень стала на парозе,
Прапаў зялёны аксамiт,
Ды золата яна даць ў змозе,
Асеннi вабiць каларыт.
Ўжо хутка сцюжа завiтае,
Туманы на зямлю ляглi,
Клiн жураўлiны адлятае,
Цяпло панеслi жураўлi.
Асенняй позняю парою,
Калi маркота ад залеў,
Сваё адзенне залатое
Скiдаць не хочуць кроны дрэў.
Ды моцна вецер дзьме халодны,
Засыпаў золатам зямлю,
Для лiсця час прыйшоў смяротны,
I смутак у душу маю.
Хоць фарбамi чаруе восень,
Але чакаю палка зноў,
Калi вясна падорыць просiнь,
Надзею, веру i любоў.
2.10.1992
16 ПРАВЕРКА
ЦЯПЛОМ
Затрымалася вясна,
Зноў вярнулiся марозы,
Падвяла цяплом яна:
Расцвiлi ўраз абрыкосы.
Кволы цвет у халады,
Не ляцяць на кветкi пчолы,
Не чакаў нiхто бяды,
Але час настаў суровы.
Вiшня цiха спiць яшчэ,
Сон вясновы толькi снiцца,
Хай сабе мароз пячэ,
Яна сцюжы не баiцца.
Не паверыла вясне,
Як паўднёвыя суседкi,
Калi цяжкi час мiне,
Выкiне адразу кветкi,
I не зведае пакут,
Будуць лепшымi умовы,
Кроны стануць, нiбы цуд,
Iх аздобiць цвет вясновы.
Калi ранняю вясной
Захацяць цяплом праверыць,
Лепш пабыць яшчэ адной,
I цяплу не трэба верыць.
3.10.1992
17 ЦЯЖКI
ВЫБАР
Разбеглiся майго жыцця шляхi:
Якi бяду дасць, а якi украсу,
Цi першы будзе вабны, цi другi?
Нiяк рашэнне не прыняць адразу.
I першы шлях здаецца дарагi,
Другi заззяе часам, нiбы сонца,
Схавана шчасце дзе, дзе боль скрухi,
I доўжыцца няўпэўненасць бясконца:
Трывалым будзе у жыццi саюз,
Па лёсе пойдзем у каханнi разам?
Пакуль што выбар цiсне, нiбы груз,
Становiцца яшчэ цяжэйшым з часам.
Рашэння, пэўна, добрага няма,
Для сэрца надта цяжкае заданне,
Шлях выбраць не ўдаецца нездарма,
Рашучасць можа падарыць каханне.
Павiнна толькi сэрца выбiраць,
Калi адзiны будзе любы ў свеце,
Яшчэ патрэбна трохi пачакаць,
Каб вабны сэрцу шлях адкрыўся трэцi,
Рашаць зусiм не прыйдзецца задач,
Не будзе месца у душы турботам.
Пакуль не выбраць мне, хаця заплач,
Рашэнне адкладаецца на потым.
4.10.1992
18 ЦЫРК
Сэрца радасна заб'ецца,
Прэч i гора, i бяду,
Не заўсёды мне ўдаецца,
Але сёння ў цырк iду.
Гучна музыка iграе,
Ў цырку радасна заўжды,
Бо душой адпачываю,
Быццам зноўку малады.
Як артыстаў стройных бачу,
Падабаюцца мне ўсе,
Прыгажосць у iх, няйначай,
Гiмн прыродзе i красе!
Робяць нумары умела,
Справе цалкам адданы,
Дасягненнi i моц цела
Дэманструюць нам яны.
Я расчулены без меры,
Як жанчыны паўстаюць,
Ўсе – мiласкiя Венеры,
Гiмн красе яны пяюць!
Як прыедзе цырк, то трэба
Паглядзець спектакль хутчэй,
Бо душа ўзлятае ў неба,
Жыць на свеце весялей!
4.10.1992
19 СУНIЦЫ
Прыроды дзiўны цуд i яркi,
Выток натхнення i красы,
Даруе шчодрыя падаркi,
Але найлепшы з iх – лясы.
Ў iх невычэрпныя крынiцы,
Што могуць радасць дараваць,
Прыходзiць чэрвень, i сунiцы
Пачнуць паляны аздабляць.
Дзень ясны, сонейка ў зенiце,
Ды зоркi полымем гараць!
Бо на зялёным аксамiце
Сунiцы спелыя ляжаць,
Як неба ноччу, без падману,
Ды яно ў лесе, на зямлi,
Сунiцы смела на паляну
Начнымi зоркамi ляглi.
Гады ляцяць, як ў коле спiцы,
Ўпляцецца часам лес у сны:
Збiраем спелыя сунiцы,
Кiдаем чырвань у збаны.
Ў сваё чароўнае маленства
Не раз у думках завiтаў,
Ў вачах сунiцы – як шаленства,
Цудоўна, што я iх збiраў!
4.10.1992
20 ЖАНОЧАЕ
ШЧАСЦЕ
Людзей цудоўная палова,
Але, як пойдзе пад вянец,
Шукаць другое трэба слова,
Былой цудоўнасцi канец.
Народ на выдумкi багаты,
Няма нiчога без прычын,
Такiя добрыя дзяўчаты!
Адкуль бярэцца зло жанчын?
Як прымаўкi народ знаходзiць,
Iснуе, пэўна, феномен,
Дзяўчаты замуж павыходзяць,
Здараецца багата змен.
Як хуткiя гады збягаюць,
Ды не знаходзяцца мужы,
Ужо кахання не чакаюць,
Выходзяць без агню ў душы.
Ды не ўкладаецца у рамкi
Ўсё iснае, ёсць свой герой,
Праз час ў паветраныя замкi
Ўваходзяць з мараю сваёй.
Каб шчасця не згубiць нiколi
I горкiх лёсаў не спаткаць,
Хоць ёсць выбраннiкаў даволi,
Каханых трэба выбiраць.
6.10.1992
21 ЛЕС
У памяцi зноў аднаўляю
Пасляваенныя гады,
З пяшчотай iх успамiнаю,
Хоць цяжка жыць было тады.
Перад вачамi лес прыгожы
Вяршынi кiнуў да нябёс,
Якi раскiнуўся за Сожам,
I любай рэчкi жоўты плёс.
Лес родны, лес маёй старонкi!
Траншэi праз цябе прайшлi,
Акопы, дзоты i варонкi
Вакол, куды нi глянь, былi.
З зямелькi гiльзы выглядалi,
Як сведкi жудаснай вайны,
I боль, i смутак выклiкалi
Ў душы бязлiтасна яны.
Гады прабеглi маладыя,
Расталi, як вясной снягi,
А мае сосны залатыя
Ўспамiн даруюць дарагi.
Вечназялёны i прыгожы
Лес, я палонны сталы твой!
Сцяной раскiнуўся за Сожам,
У думках добра мне з табой.
7.10.1992
22 ЛЁС КРАСЫ
Заплакалi вясновыя бярозы,
Жыццё праводзiць жорсткасцi урок,
Няўцешныя з ствалоў збягаюць слёзы,
Бярозавы салодкi надта сок.
Патрэбна зведаць чорную часiну,
Здаўна такая доля у бяроз,
Ды не чапаюць горкую асiну,
Салодкi у яе вясновы лёс.
Павек высокароднасць не любiлi,
Было ёй цяжка жыць ва ўсе часы,
За смак i прыгажосць яе губiлi,
Няма альтэрнатывы для красы.
Яна для ўсiх была прыкметней значна,
Бо вабiць, як любоў, к сабе здалёк,
Бяроза, нiбы прыгажуня, бачна,
Бо мае смачны i салодкi сок.
I кожны стала да красы iмкнецца,
Сагрэлась каб астылая душа,
Ды зберагчысь красе не удаецца
Пазбегнуць цi сякеры, цi нажа.
Зялёны лiст, падобны ранняй рунi,
Вясной у кронах маладых бяроз,
Ад прыгажосцi плачуць прыгажунi,
Краса заўсёды вымагае слёз.
8.10.1992
23 НАШЫ
ПАЧУЦЦI
Пачуццi не праходзяць бокам,
А поруч у жыццi iдуць,
Раку пачуццяў крок за крокам
Ўсе асабiста пазнаюць.
У ёй вада быць чыстай здольна,
Таксама бруднай можа быць,
Цячы лагодна i павольна
Цi моцна у вiрах круцiць.
Зусiм без цяжкасцяў другому
Пачуццяў цуд магчыма даць,
Цi мора радасцi, цi стому
Мы здатны шчодра дараваць.
Каб талерантнымi мы былi,
Другiх маглi каб паважаць,
I блiзкiх каб мацней любiлi,
На могiлках след пабываць.
Бо толькi там наглядна бачна,
Што цемра ночы горай дня,
Быць добрым сэрцам лепей значна,
Ды замiнае мiтусня.
Жыццё кароткае такое,
Ў душы пачуццяў розных шмат,
Лепш цалкам дараваць благое,
Яно знiшчае, нiбы кат.
9.10.1992
24 НАШЫ РЫСЫ
Аднолькавыя ўсiм вымогi,
Ды людзi розныя, на жаль,
Ў жыццi iнакшыя дарогi,
Ды ўсiм агульная мараль.
Шмат добрых рыс i шмат паганых,
Сумленных безлiч ёсць людзей,
Ды знойдзецца заўжды загана,
Iснуе стала лiхадзей.
Адзiн пяшчотны i наiўны,
I поўны к iншым дабрынi,
Другi нахабны, агрэсiўны,
Дабра не зробiць анi-нi.
Адзiн, як скажа сваё слова,
Яно надзейней, чым браня,
Ў другога добрая размова,
Але бясконцая хлусня.
Не могуць рысы быць адзiны,
Бо статыстычны ёсць закон,
Мы адразняцца ўсе павiнны,
Пераканаўча кажа ён.
Не след упарта намагацца
Ментальнасць у людзей змянiць,
Зрабiць агульнаю старацца,
Яна павiнна рознай быць.
10.10.1992
25 ПРЫРОДА I
МЫ
Надвор'е рознае бывае,
I стан душы змяняе ўраз,
Прыходзiць восень залатая,
Лiст жоўты – лепшая з украс.
Высока ў небе сонца ззяе,
Дае натхненне i дабро,
I павуцiнне праплывае,
Ў блакiт ўплятае серабро.
Здараецца другая восень,
Нябёсы чорныя ад хмар,
Не выглядае нават просiнь,
Дажджы знiшчаюць чары мар.
I толькi смутак наганяе
Туман цi полагi iмжы,
Ды вецер воўкам завывае,
Трывога тоiцца ў душы.
Калi б надвор'е не змянялась,
Ўвесь час аднолькавым было,
Душой нiяк не адчувалась
Дабро дзе чынiцца, дзе зло.
Быць можа цудам або шкодай,
Прырода дасць дары свае,
Адзiны чалавек з прыродай,
Бо адчуваем стан яе.
10.10.1992
26 ВОБЛАКI
Рацыянальная прырода
Дае бясконца новы дар,
Як цуд, ў любую пару года
Феномен воблакаў i хмар.
То неба чыстае, як поле,
Калi яго перааруць,
То воблакаў на iм даволi,
Кудысьцi хутка ўсе бягуць.
То кучаравыя авечкi
Асобна купкамi стаяць,
То ў гурт збiваюцца без спрэчкi
I хутка над зямлёй ляцяць
Або плывуць, як быццам павы,
I невядомы iм спакой,
Нi у якой прыроднай з'явы
Няма дынамiкi такой.
Каб адчуваць красу прыроды,
Не трэба горад пакiдаць,
А галаву падняць, заўсёды
Каб асалоду адчуваць.
Каб свята кожны дзень адзначыць,
Лепш марна часу не страчаць,
Бо можна прыгажосць пабачыць,
Як неба пiльна назiраць.
11.10.1992
27 РЫБАЛКА
Кожны хобi сваё мае
I служыць яму гатоў,
Клiча рыбка залатая,
Мара песцiць рыбакоў.
Нiбы багна, ўраз зацягне
Ў свае моцныя вiры,
З нецярпеннем сэрца прагне
Летняй радаснай пары.
Справы трэба ўсе пакiнуць,
Сэрца рвецца вон з грудзей,
Бо мне хочацца закiнуць
Ў рэчку вудачкi хутчэй.
Сонца моцна прыпякае,
Не бярэцца рыба зноў,
Але прыгажосць якая
Дорыць цуд з усiх бакоў!
Шчасцем свецiцца аблiчча,
Калi тыдзень ўжо прайшоў,
Бо рыбалка моцна клiча,
Нiбы першая любоў.
I бясконца выхадныя
Ёй ахвярна аддаю,
Без рыбалкi сэрца ные,
Назаўжды яе люблю.
12.10.1992
28 БЕЛАРУСАМ
Хоць я далёка ад Радзiмы,
Удзячны лёсу свайму зноў,
Што ён мяне ў свой час закiнуў
Ў дэмакратычны вольны Львоў.
Якiя моцныя тут людзi!
Пад гнётам шэсць вякоў жылi,
Ды верылi: свабода будзе,
Культуру цалкам збераглi.
Цяпер, калi галоснасць далi
Ў перабудоўчай барацьбе,
Яны, як волаты, паўсталi,
Бо волю выбралi сабе.
А ты, народ мой беларускi,
Дзе цалкам страцiў гонар свой?
Нам шлях патрэбна выбраць вузкi,
Каб развiтацца ўраз з журбой.
Чаму свабода – нерэальнасць?
Чаму не можам вольна жыць?
Вялiкаруская ментальнасць,
Як камень, на душы ляжыць.
Як доля добрая спаткала,
Як шанс такi яна дала,
Давайце зберагаць дзяржаву,
Якая б вольнаю была!
13.10.1992
29
БАРАЦЬБIТЫ
Вецер дзьме, сам жадае заўжды барацьбы,
Стан ствараецца надта цiкавы:
Непахiснымi моцныя будуць дубы,
А схiляюцца кволыя травы.
Вецер моцным стае, перайдзе ў ураган,
Травы лягуць, як быццам ў пакосы,
Сукi з трэскам ляцяць, у дубоў безлiч ран,
З iмi разам ў пакутах бярозы.
Ураган скончыць цiск, сцiхне вецер праз час,
Ды на дрэвах знявечаны кроны,
А трава паднiмаецца з долу ураз,
Як раней, яе выгляд зялёны.
Ураган пранасiўся над лесам не раз,
Лiст у кронах зрывалi залевы,
Ды запал барацьбы у магутных не згас:
Падстаўлялi свае грудзi дрэвы.
Зноў схiлялась бязвольна пад ветрам трава,
На дол клалася мяккаю грывай,
Хай балiць у другiх ад бяды галава,
Ды камусьцi стаць трэба прад сiлай.
Каб шляхi не адкрыць ўсеагульнай бядзе,
Не скавалi каб ўсiх кайданамi,
Барацьбiты заўсёды былi ў грамадзе,
Народ слаўны такiмi сынамi!
19.10.1992
30 СУЗОР'I I
СОНЦА
Цудоўная ў небе сузор'яў карцiна,
Красою чаруе бясконца,
Хаця i святло вылучаюць няспынна,
Але саграваць здатна сонца.
Праменне ад сцюжы здымае пакуты,
Цяпло – для душы нагарода,
Яно сагравае пяшчотай усюды,
З iм разам прыходзiць свабода.
Як сонца заззяе, хай нават iмгненне,
Няма ў свеце лепшай нагоды,
Бо шчодра даруе ў падарак натхненне,
Мiнаюць бясследна нягоды.
Прыемна на свеце жыць з сонейкам разам,
I сталую мець асалоду,
Сузор'яў красу назiраць толькi з часам,
Халодную бачыць прыроду.
Цудоўна, як ў сэрцы пануе бясконца
Выдатнае толькi надвор'е,
Калi сагравае чароўнае сонца,
Прыемна глядзець на сузор'i!
Сузор'i! Краса ў iх i велiч, i сiла,
Прыемная сэрцу карцiна,
Ды доўгая ноч хутка стане нямiла,
Хай сонейка грэе няспынна!
19.10.1992
31
РУСIФIКАЦЫЯ
Калi iмперыю стваралi,
Русiфiкацыя iшла,
Свядомасць хутка руйнавалi,
А мова зброяю была.
З'явiлась моцная спакуса,
Адметнасць сталi забываць,
Бо з нас, адвечных беларусаў,
Пачалi рускiх вырабляць.
Нам каранi ўсе падсякалi
I карчавалi, як маглi,
Ўсё беларускае знiшчалi,
Каб ўсе мы рускiмi былi.
Русiфiкатары-прайдохi,
Хто на сабе iх не пазнаў?
Дзед Балуцёнак быў, змен трохi,
I бацька Балуценкам стаў.
Каб людзi працу атрымалi,
Каб адукацыю набыць,
З усiх свядома вымагалi
Пра беларускае забыць.
Каб утварылася дзяржава,
Аддаць багата трэба сiл,
Каб беларускасць зноў паўстала,
Народ свой гонар аднавiў.
20.10.1992
32 БЕЛАЯ
РУСЬ
Белая Русь! Якiя словы!
Прыемна слухаць мне iх зноў,
Ў iх прыгажосць чароўнай мовы
I да зямлi бацькоў любоў.
Мы шмат гадоў не мелi волi,
Прыхiльнай доля не была,
I назву ўзнёслых слоў нiколi
Мая Радзiма не брала.
Цяпер стварылася краiна,
I скажа кожны беларус:
О, Беларусь! Мацней няспынна,
Тваёй я назвай ганарусь!
Русiфiкацыя, вядома,
Ў Беларусi нямала год,
Нацыянальную свядомасць
Амаль ўжо страцiў мой народ.
Не разважаў раней свядома,
Чужой была свядомасць мне,
Ды зараз воля – аксiёма,
Бо я жыву ў Галiчыне.
Ўсе з беларускага мы роду,
Каб беларусамi былi,
Культуру, мову i свабоду
Патрэбна, каб мы набылi.
22.10.1992
33 ШАША
КАХАННЯ
Жыццёвы шлях бяжыць не па шашы:
Праз лес цi поплаў, або ўскрайкам поля,
Незразумела, што дасць для душы
Непадуладная нiкому доля.
Ды долю вызначае кожны крок,
Наперадзе нiчога невядома,
Бо памылiцца можа i прарок,
Душу чакае радасць або стома.
Пакуль што сцежка ўецца па глушы
I не дае на шчасце мець надзеi.
Цi выйдзе яна з часам да шашы?
Дагэтуль непрыдатныя падзеi.
Змянiць жадаю страсна дрэнны лёс,
Але спаткаць не вельмi проста дзiва,
Каб узляцець ад шчасця да нябёс,
Цяпер па сцежцы рухаюсь iмклiва.
Каханага чакаю доўгi час,
Абрыдлi цяжка адзiноты путы,
Хаця прамень надзеi i не згас,
Ды без кахання на душы пакуты.
I адчуваю горыч i бяду,
Вакол вясновы цвет, я не кахаю,
Да шчасця сцежкай вузкаю iду,
Шашу кахання палкага шукаю.
24.10.1992
34 ЦЯЖКIЯ
ЧАСЫ
Смелы ветрык наляцеў здалёк,
Загулi ўраз дрэвы у далiне,
Хвалi лiжуць залаты пясок,
На рацэ нябачна нават плынi.
Ветрык надта нежаданы госць,
Бо ён сiлу набiраў iмклiва,
Знiкла люстраная прыгажосць
I прапала казачнае дзiва.
Вельмi хутка пагаршаўся стан,
Ветрык ветрам шпарка стаў магутным,
I пачаўся грозны ураган,
Час для дрэў быў страшным i пакутным.
Берагi цярпелi шмат бяды,
Паднiмалiсь, нiбы горы, хвалi,
I пясок прыгожы залаты
Ў рэчышча бязлiтасна змывалi.
Ураган у дрэў ламаў сукi
I, бязвiнным, ён наносiў раны,
Цалкам знiклi ў хвалях паплаўкi,
Для рыбалкi час зусiм паганы.
Калi ў стан спакою i красы
Уварвецца сiла нечакана,
Наступаюць цяжкiя часы,
I ў душы з'яўляецца загана.
25.10.1992
35 ШЛЯХ ДА
МОВЫ
Прайшоў ўжо год, як вольнай стала
I незалежнай Беларусь,
Дэмакратычных змен замала,
За долю я яе баюсь.
Хоць мова атрымала волю,
Ды не чуваць яе нiдзе,
I сэрца сцiснулась ад болю,
Бо Беларусь мая ў бядзе.
Нiхто чужую не пакiнуў,
Сваёй не хоча размаўяць,
А каб народ мой не загiнуў,
Патрэбна мову аднаўляць.
Не аднавiць, хоць вельмi трэба,
Каб зерне мовы раскiдаць,
Прыдатная патрэбна глеба,
Што можа сейбiта прымаць.
Нарэшце, кожны зноў адчуе,
Што ён сапраўдны беларус,
Калi рашуча ўраз зруйнуе
З мiнулым горкiм свой хаўрус.
Каб кожны быў заўсёды годным,
Народам разам маглi быць,
Вучыцца трэба быць свабодным:
На роднай мове гаварыць.
27.10.1992
36 ТРЭБА
Вольнай стала каб краiна,
Трэба намагацца,
Каб свабоду мець няспынна,
Iншым не схiляцца.
Каб стварыць сваю дзяржаву
Нам было пад сiлу,
Каб галоўную зноў справу
Не загнаць ў магiлу.
Ад былой падманнай зграi
Лепей адцурацца,
Дэмакратыi не маем,
Трэба ёй стварацца.
До Вярхоўнага Савета
Выбраць дэпутатаў,
Каб была агульнай мэта,
Годных ёсць багата.
Каб не клюнуць на прынаду,
Не пазнаць нягоду,
Трэба выбiраць уладу
Верную народу.
Каб ўзляцець краiне ў неба,
Лепей жылi людзi,
Трэба, вельмi многа трэба...
Мара явай будзе?
4.11.1992
37 ЦУД МОВЫ
Прыехаў дамоў з Украiны
Пабачыць, як людзi жывуць,
За волю змагацца павiнны,
Ды нешта яе не бяруць.
Спакойна i цiха заўсёды,
Няма мiтуснi, як заўжды,
Хто дыхаў паветрам свабоды,
Не можа трываць духаты.
Цi, можа, ўсе рускiмi сталi?
Цi болей мы ўжо не народ?
Адметнасць сваю растапталi
Ганебна за семдзесят год.
Прыйшла к нам з усходу навала,
Свайго не жадаем кахаць,
I словы, што мацi спявала,
Саромiмся мы вымаўляць.
Што скажуць калiсьцi нашчадкi,
Цi змогуць яны дараваць,
Ад мовы не будзе як згадкi,
Далей яе станем знiшчаць?
Каб дзецям спяваць ля калысак,
Ёсць родная мова у нас,
Касцёр прагарэў, тлее прысак,
Цуд мовы навечна не згас!
5.11.1992
38 АБРОЦЬ
Чаму так балюча народу?
Цi лепшае можна чакаць?
Чамусьцi сабе год ад году
Павiнны ва ўсiм адмаўляць?
Саюз непарушны распаўся,
Народы жадалi дабра,
Хоць кепска аб нас турбаваўся,
Ды горшая крочыць пара.
Народ быць рабом пагадзiўся,
Дазволiў ў аброцi трымаць,
Хаця Саюз ўраз развалiўся,
Аброць не змаглi з сябе зняць.
Народ меў цудоўную мару,
Ды што далей трэба чакаць,
Калi не хапае тавару,
Няма людзям дзе працаваць?
Чаму жывем стала ў гаркоце,
Хто здатны дакладна сказаць?
Чаму наш народ у аброцi
Бясконца ўдаецца трымаць?
I цуглi яшчэ заклiзаюць,
Спаткае час цяжкiх нягод,
Бо манны нябеснай чакаюць,
Такi памяркоўны народ.
6.11.1992
39 У
КНIГАРНЕ
Занадта бачыць непрыгожа,
Як мову палюбiць сваю,
Калi купiць мы сёння можам
За рубель «Новую зямлю»?
Рубель – бiлета кошт ў трамваі,
Пясняр нам песнi пеў дарма,
Бо абыякавасць чакае,
На кнiгi попыту няма.
Духоўная спаткалась беднасць,
Прайшлi каварны цяжкi шлях,
Культуру, мову i адменнасць
Нам зруйнавалi на вачах.
Закон аб мове добры, можа,
Ды як яго ажыццявiць?
Знайсцi к закону трэба грошы,
Каб мова зноў магла ажыць.
Лепш аб мiнулай помнiць славе
I годнымi таксама быць,
Каб у сваёй цяпер дзяржаве
Сваю гiсторыю тварыць.
Каб кожны беларус свабодна
На роднай мове размаўляў
I творы генiяў народных
Чытаў, любiў i шанаваў.
6.11.1992
40 СВЯТОЕ
Ветрык лашчыць скуру, дорыць асалоду,
Ў луг, у лес, на рэчку клiча мяне лёс,
Каб мець радасць ў сэрцы, ўраз знайду нагоду
Атрымаць натхненне ад красы нябёс.
Шчырая прырода любiць без падману,
Сэрца замiрае ад зямной красы,
Як ў хваёвым лесе выйду на паляну
Дзе баравiкi схавалiсь ў верасы.
Калi кветкi ў лузе лягуць дыванамi,
I вакол гудзе хор конiкаў i пчол,
Хвалi ад пяшчоты коцяць, як цунамi,
Цуд адлюстраваць мне не хапае слоў.
Рэчка залатая хутка iмчыць воды,
Плынь спявае песню радасцi без слоў,
Выклiкае ў сэрцы прыгажосць прыроды
Сталую пяшчоту, ласку i любоў.
Пагляджу на неба: ярка ззяюць зоркi,
Калi нават часам адчуваў тугу,
Хутка ад нягоды знiкне настрой горкi,
Радавацца зноў я ад красы магу.
Хай гады мiнаюць, сэрца маладое
Ад красы прыроды замiрае зноў,
Лес i луг, i рэчка для мяне – святое,
Да прыроды будзе вечнаю любоў!
9.11.1992
41 РЭЧКI
ПIНСКА
Пiнск я горача люблю,
Бо тры рэчкi мае,
Прыгажосць здаўна сваю
Людзям адкрывае.
Прыпяць ў горадзе бяжыць,
Цi знойдуцца тыя,
Хто няздатны палюбiць
Воды залатыя?
Пiна. Назва ад яе
Горад аздабляе,
Воды цiхiя свае
З Прыпяццю злiвае.
Ясельда – рукой падаць,
Хоць вакол балота,
Ды заўсёды пабываць
Зноў на ёй ахвота.
Рэкi ёсць i гарады,
Ды сярод мiльёнаў,
Пiнск па колькасцi вады
Будзе чэмпiёнам!
Пiнск занадта не хвалю,
Не было каб спрэчкi,
Але горад свой люблю:
Побач з iм тры рэчкi.
10.11.1992
42 ЗОРНЫ ЧАС
Беларусы-землякi,
Што мы нарабiлi?
Чаму мовы лёс такi,
Што яе забылi?
Ўсiм нам трэба вывучаць
Нашых продкаў мову,
Каб хаця запамiнаць
Кожны дзень па слову.
Што забылi – не бяды,
Трэба, каб жадалi
Яе ўспомнiць праз гады,
Гаварыць каб сталi.
Кожны моваю сваёй
Ганарыцца можа,
Размаўляць заўжды чужой
Не зусiм прыгожа.
Чаму сорам не пячэ,
Грудзi нам не душыць?
Не пачалi як яшчэ,
Трэба справу зрушыць!
Зорны каб спаткаўся час,
Аднавiць след мову,
Каб запал душы не згас
К матчынаму слову!
10.11.1992
43 СЭНС
ЖЫЦЦЯ
Сябе як людзi ўсведамiлi,
Выключнасцi шукалi цуд,
За доўгi час жыцця стварылi
Асобны для сябе статут.
Сябе вышэй паставiць здатны
Над ўсiм, што на Зямлi жыве,
Каб задаволiць на «выдатна»
Усе амбiцыi свае.
I ганарыцца людзi сталi,
Як выяўляецца – дарма,
Бо шмат бяды сабе стваралi,
Дабра ад розуму няма.
Каб на Зямлi ўсе жылi вечна
Каб нам заўчасна не сканаць,
След добра ведаць: недарэчна
Сябе занадта узвышаць.
Шукаем доўга сэнс высокi
Звышпрызначэння на Зямлi,
Рабiць хутчэй патрэбна крокi,
Каб ўсе ў гармонii жылi.
Жыццё iдзе, i сэнс шукаюць.
Але галоўны сэнс якi?
Каб ўсе, Зямлю хто насяляюць,
Жыццё пранеслi праз вякi.
11.11.1992
44 ПОРЫ
ЖЫЦЦЯ
Вясна кахання, дзiўны час,
Яна нас марна не мiнула,
Хоць былi цяжкасцi не раз,
Жыццё дадолу не сагнула.
I лета скончылась даўно,
Яго даброты ўжо нябачны,
Хоць грэла не заўжды яно,
Але яму бясконца ўдзячны.
Ды надышоў асеннi час,
На скронях пасмы ўжо сiвыя,
Але ў душы агонь не згас,
Кахаем, быццам маладыя.
I хоць наперадзе зiма,
Яе прыйсцi пакуль не просiм,
Цяпла вясновага няма,
Бясконца цягнецца хай восень.
Таму, як бурная вясна
Вяла былы iмпэт да згубы,
Цi летам спёка дапякла,
Трымацца моцна след за любых.
Бо, калi прыйдуць халады,
Душы не будзе куды дзецца,
Каля свайго кастра заўжды
Цудоўна ў сцюжу можна грэцца.
11.11.1992
45 ЖЫЦЦЁВЫ
КРУГ
Зрывае вецер лiсце з дрэва,
I агаляецца галлё,
Туга ў маёй душы саспела,
Бянтэжыць ўяўленне маё.
Бо час асеннi – развiтанне,
Дзе падымалася жыццё,
Пачнецца хутка завяданне
I пераход у небыццё.
Ў нябыт шмат здатна восень кiнуць,
Iнакш жыццё не аднавiць,
Калi павiнен сам загiнуць,
Сябе ў нашчадках паўтарыць.
Таму i восень адначасна
Смерць немiнучую нясе,
Ды i жыццё дае нязгасна,
Каб аднавiць свой стан красе.
Час смутку восень, вельмi шкода,
Але вясна прыходзiць зноў,
Ад сну абудзiцца прырода
I верне радасць i любоў.
I лiсце зноў зялёным стане,
Ўбярэцца ўраз у кветкi луг,
Ды восень бачыцца ў тумане,
Бо доўжыцца жыццёвы круг.
12.11.1992
46 ДЗЕД I
БАБА
Глянуць – аж захопiць дух,
Дзеўкi ўсе – дарма бы,
Ды iдзе звычайны рух:
З дзевак будуць бабы.
Праз гады не хлопец ты,
Дзедам ўжо завешся,
Час мiнае залаты,
З бабай застаешся.
Як спакойна дзед сядзiць
I адпачывае,
Ў бабы аж душа гарыць:
Спраў яму шукае.
Як няма рабiць чаго,
Цяжка пагадзiцца,
Баба тузае яго,
Толькi б прычапiцца.
I нявесткi хоць няма,
I жыццё – не скруха,
Баба лае нездарма,
Бо ў душы – свякруха.
Дык сагнiся, галубок,
Што цяпер журыцца?
Бо зрабiў рашучы крок:
Вырашыў жанiцца.
13.11.1992
47 ВЫЙСЦЕ
Пакуты цяжкiя спаткалi,
Дзе, што зрабiлi мы не так?
Хоць непагана працавалi,
Ды толькi жылi абы як.
Чаму бясконца дазваляем
Эксперыменты над сабой
I моўчкi доўгi час трываем?
Знайсцi дзе шчасце i спакой?
Бо млосна ўжо ад абяцання,
Даволi гнуцца i стагнаць,
Прыходзiць час выпрабавання,
I ўладу трэба выбiраць.
Нам рэвалюцый больш не трэба,
Дабра ад iх не прычакаць,
Каб меў народ удосталь хлеба,
Патрэбна плённа працаваць.
Абагульненне ўжо рабiлi,
Лепш iншым даражыць жыццём,
Каб ўсё, што працай зарабiлi,
Уласным стала набыццём.
Як выйсце ўлада знайсцi здатна,
Рэформы час прыйшоў прымаць,
Каб жыў народ заўжды выдатна,
Абрыдла лепшага чакаць.
13.11.1992
48 ШЛЯХ ДА
ШЧАСЦЯ
Як жыць павiнен чалавек?
Ў жаданнi – к лепшаму iмкненне,
Жыве, як жылi ўсе павек,
Як можа падказаць сумленне.
Дабро чынi або грашы,
Тут кожны эталон свой мае,
Бо на пачуццi, што ў душы
Мараль iначай уплывае.
Таму няпроста зразумець
Нам часта аднаму другога,
Як сталь, цярпенне трэба мець,
Iнакш раздвоiцца дарога.
Жыцця калоду тусаваць
Заўжды не вельмi удаецца,
Няпроста шчасце адкаваць,
I доля горка пасмяецца.
Каб гонар свой не размяняць,
Не мець нягожых спрэчак дробных,
Ў сябры патрэбна падбiраць,
Такiх, як сам, сабе падобных.
Як добры выбар зрабiць свой,
I спроба будзе неблагая,
Спаткае шчасце i спакой,
Гармонiя ў жыццi чакае.
14.11.1992
49 СВАБОДА
Чужая справа – цёмны лес,
Ужо здаўна так кажуць людзi,
Як сам ў сваю душу улез,
То цемры i ў чужой не будзе.
Як чалавек прыходзiць ў свет,
Яму рашыць задачу трэба:
Хто ён, якi жыцця сакрэт,
Ляжыць дзе iснавання глеба?
Я сэнс жыцця ў жыццi шукаў,
Задачу гэту ўсе рашаюць,
Як досыць ёсць у iх падстаў,
Як да яе цiкавасць маюць.
Але кароткае жыццё,
I хутка трэба разбiрацца,
Каб не спаткалась небыццё,
I без адказу не застацца.
Ды кожны сам ў сваiм жыццi
Цуд аптымальны выбраць можа,
Каб шлях свой з радасцю прайсцi,
Лёс iншых справе дапаможа.
Каб невядомае пазнаць,
Патрэбна вельмi шмат работы,
Цудоўна радасць атрымаць,
Бо веды – тоеснасць свабоды.
16.11.1992
50 ПРА ДУМКI
Не нiгiлiст хаця, але
На ўсё свае я думкi маю,
Чужых не надта трэба мне,
Таму iх часта адкiдаю.
Упарта прывучалi нас,
Што думкi мець сваёй няможна,
Чужыя мелi доўгi час,
Iх паўтаралi асцярожна.
Не раздзялiць чужых iдэй –
Дзiцём адвечным заставацца,
Каб зразумець хаду падзей,
Павiнны погляды змяняцца.
Няздатны погляд хто
трымаць,
Яго, як флюгер, ўраз
змяняе,
Каб думку іншую прыняць,
Ніякіх цяжкасцяў не мае.
Ды хто ў ментальнасцi ўвесь час
Зусiм на флюгер непадобны,
Змянiць каб думку кожны раз,
Зрабiць аналiз хоча добры.
Абараняю думкi я,
Ды, як мяняюцца умовы,
I думка стане, як мая,
Прыняць яе заўжды гатовы.
16.11.1992
51 ШЛЯХ
КАХАННЯ
Шляхi жыцця! Iх надта шмат вакол,
Каб крочыць iмi з радасцю цi страхам,
Ды толькi шлях, якi вядзе ў любоў,
З'яўляецца адзiным мудрым шляхам.
К сабе ён палка клiча, бо вясна
Узрадвала сустрэчай нечаканай,
Прыгожых многа, ды мiлей адна,
I будзе для мяне яна каханай.
Як снег мiнулагоднi, знiк мой страх,
У змозе змены адбывацца з часам,
I толькi радасць ззяе у вачах,
Каханне моцна нас з'яднае разам.
Я выбраў аптымальны шлях ў жыццi,
Цяпер шукаю кожную нагоду,
На iм каб мора радасцi знайсцi
I пiць бясконца з вуснаў асалоду.
Каханне – як цудоўнае вiно,
Бо ад яго ў душы агонь пякельны,
Таму, што надта моцнае яно,
Бо беспрабудна ад кахання хмельны.
Шляхi жыцця! Iх вызначае лёс,
Але няварта доўгае шуканне,
Душа ўзлятае птушкай да нябёс,
Калi вядзе ў цудоўны шлях
каханне.
16.11.1992
52 МОВА
ЗАЧАКАЛАСЬ
Камунiстычная дзяржава
Сваю праграму прыняла:
Лад новы ўпарта будвала,
Людзей у камунiзм вяла.
I паступова, крок за крокам,
Чынiлi мове шмат абраз,
Для нас працэс зайшоў далёка:
Забылi родную праз час.
Я помню Мiнск пяцiдзесятых:
Нiдзе слоў родных не чуваць,
I толькi у вясковых хатах
Яшчэ жадалi размаўляць.
Прайшлi гады, i роднай мовы,
Наогул, ўжо амаль няма,
Бо тэлебачання аковы
На нас накiнула Масква.
Нiяк не здолець мове муру,
Жаданай каб, урэшце, стаць,
Навуку, тэхнiку, культуру
Каб ёй маглi адлюстраваць.
Iнтэлегенты Беларусi!
Каб беларускi род не згас,
Скажыце: «Я к табе вярнуся!»
Бо мова зачакалась вас.
20.11.1992
53 ЦУДОЎНЫ
КРАЙ
Душой цяпер яму адданы ўвесь я,
Ён надта родным стаў мне спакваля,
Край любы Беларускага Палесся,
Яго красой ўпрыгожана зямля!
Чаруе позiрк залатая Пiна,
Чароўныя хваёвыя лясы,
I Прыпяцi багатая данiна
Такая ж, як i ў Коласа часы!
Вядуць мяне рыбацкiя дарогi
Да рэчкi праз квяцiстыя лугi,
Там буслы не баяцца анi трохi,
Малюнак дзiўны, сэрцу дарагi!
Вясёлкай ззяюць ранкам ў травах росы,
Як паўстае чырвоны сонца блiн,
I вабяць вока роўныя пракосы,
Ды водарам дурманiць кумарын!
Аблокi часам прабягуць iмклiва
Або спадзе завесаю iмжа,
Заўжды вакол убачыць можна дзiва,
Цуд дорыць рамантычная душа!
Красой чаруе стала паднябессе,
Лясоў прасторы, рэчкi ды лугi,
Люблю свой край, цудоўнае Палессе,
Нiякi непатрэбна мне другi!
25.11.1992
54 ПЕРАМЕНЫ
Бягуць аблокi хутка i няспынна,
Вядзе iх ў небе Боская рука,
Малюецца цудоўная карцiна
Па волі незямнога
мастака.
I для душы прыемны перамены,
Аднолькавасць – адзнака для тугi,
Для вышынi пачуццяў стымул дрэнны,
Якi заводзiць хутка ў кут глухi.
Калi другое кожнае iмгненне,
Таксама, як здараецца ў нябёс,
Спаткаецца цудоўнае натхненне,
Ласкавым i пяшчотным будзе лёс.
Уражаннi другiя стала трэба,
Каб настрой ад звычайнага не згас,
Хаця б глядзець ў красу начнога неба,
Як ў лес пайсцi не дазваляе час.
Здымае хутка сум з душы прырода,
Дае i суцяшэнне, i спакой,
Калi малая знойдзецца нагода,
Сустрэцца вельмi неабходна з ёй.
Таму душы прыемна вандраванне,
Яно чаруе моцна, як вясна,
Бясконцасць змен мацуе i каханне:
Павiнна рознай быць заўжды адна.
28.11.1992
55 ГОРА АД
РОЗУМУ
Няма ў душы нi кроплi хараства,
Нi дабрынi, нi жалю анi ласкi,
Такой ментальнасць ў нас заўжды была,
Ды пра сябе расказываем казкi.
Чаму так ёсць i так было павек,
Такому як мажлiва адбывацца,
Што нiшчыць чалавека чалавек,
Чаму павiнен ён за зброю брацца?
Як хтосьцi згiне ад благiх падзей,
У душах адгукнецца ўраз бядою,
А калi гiнуць тысячы людзей,
Нiшто не зрушыць сталага спакою.
Гiсторыю калi паназiраць,
Ўсё пра вайну, як данясенне з бою,
Бы не iмкнулiсь сеяць i араць,
А толькi ваявалi мiж сабою.
Мо, розум людзям дадзены дарма:
Упарта вельмi разрабляем зброю,
Нiбы зусiм другiх задач няма,
Усё жыццё гатуемся да бою.
I генiй чалавечы не драмаў,
Ствараў упарта атамную сiлу,
Ды сам цяпер яе заложнiк стаў,
Вядзе нас розум ў брацкую магiлу.
1.12.1992
56 ЭВАЛЮЦЫЯ
З навукаю нi кропелькi не ў згодзе,
Як казка, эвалюцыя гучыць,
Алхiмiя дваццатага стагоддзя,
Агульнай доля iх павiнна быць.
Хто верыць ў эвалюцыю надалей,
Шукае камень фiласофскi свой,
Алхiмiкi даўней яго шукалi,
Лепш занялiся б справаю другой.
Iм не абрыдла паўтараць бясконца,
Што чалавек вядзе ад малпы род,
Быў час: вакол Зямлi хадзiла Сонца,
Як выявiлась – ўсё наадварот.
Тэорыi стваралiся у свеце
I хутка распаўсюджвалiся ўшыр,
Праходзiў час, i апынулiсь ў Леце,
Няздатны моцным мыльны быць пузыр.
Бо застаюцца зноўку ўсе такiмi,
Якiмi iх бацькi раней былi,
Нiколi людзi не былi другiмi
Ад самага стварэння на Зямлi.
Калi у свет ўглядацца, зразумела:
Няздатна эвалюцыя ствараць,
Каб новае узнiкла i саспела,
Павiнна рэвалюцыя лунаць.
2.12.1992
57 ПАДЗЯКА
Удзячны вельмi Вам, што позiрк хцiвы
Адвесцi ўбок ад Вас нiяк не змог,
Хвалюе сэрца выгляд ножак мiлых
I стрэлачкi капронавых панчох.
Удзячны я, што постаць дарагая
Жаданне выклiкае зноў i зноў,
Маё жыццё чароўнасць аздабляе,
Хаця яна – не палкая любоў.
Жыцця дарунак – моцна хвалявацца
I радасна з пажаднасцю глядзець,
Як прыгажосцю здольны захапляцца
I здатны не абы-чаго хацець.
Ў душы пяшчота пацячэ ракою,
Адновiцца у сэрцы маладосць,
Дзiвосны цуд, калi няма спакою,
Жаночая хвалюе прыгажосць.
Становiцца на свеце жыць цiкава,
Як ад красы ў душы узнёслы стан,
Спарней iдзе ад весялосцi справа,
Знiкае раўнадушнасць, як туман.
Цудоўна, што на позiрк пажаданы
Усмешкай адгукнулiсь Вы ў адказ,
Натхнення ўзлёт адчуўся нечаканы,
Я дзякую за шчодрасць палка Вас!
2.12.1992
58 НА СУД
ЧЫТАЧУ
Мне аддаваць хацелась болей,
Чым асабiста сабе браць,
Але за доўгi час нiколi,
Што меў, нiяк не мог аддаць.
А скарб цудоўны – мае веды,
Якiя ўпарта здабываў,
Цяклi бяссэнсава да Леты,
Нiхто забраць iх не жадаў.
Мне шлях закрылi у навуку,
Хоць шмат чаго мог там сказаць,
Каб не цярпець ад ведаў муку,
Прыйшлося думкi вершаваць.
Я вершы пра жыццё складаю,
Самому што прыйшлось пазнаць,
Пачуццi iншых адчуваю,
Аналiз iх жадаю даць.
Аналiтычны верш заўсёды
Павiнен зразумелым быць,
I логiку з любой нагоды
Непажадана ў iм згубiць.
На суд чытацкi даю творы
I шчырай крытыкi хачу,
Пра лёс iх ў паэтычным моры
Сказаць належыць чытачу.
3.12.1992
59 ГIМН
ЖЫЦЦЮ
У далеч космасу мы думкi скiравалi
Калiсьцi там яны ужо былi,
Цывiлiзацыi заўсёды iснавалi,
Ў сусвеце людзi i раней жылi.
А, мо, цяпер цывiлiзацый ёсць мiльёны?
Няздатны рэчаў стан дакладна знаць,
Але агульныя сусветныя законы
Падставы для высновы могуць даць.
Усеагульная матэрыi будова,
Калi яна хоць раз дала жыццё,
Яно загiнуць не павiнна, ёсць аснова,
Каб не пайсцi павек у небыццё.
Стварыць патрэбна адпаведныя умовы,
Што былi ў час ўтварэння на Зямлi,
I ў iншым месцы здатны цыкл пачацца новы,
Прыродай людзi створаны былi.
Умоў такiх не абмiнуць, хоць мала веры,
Але бязмежны ў часе наш сусвет,
Таксама мае неабсяжныя памеры
I безлiч, як Зямля, такiх планет.
Няхай занадта верагоднасць нiзкай будзе,
Цудоўнай з'яве ўсё ж належыць быць,
Мадэль, што будуць у сусвеце вечна людзi,
Як гiмн жыццю у космасе гучыць!
6.12.1992
60 ПАЖАДАННЕ
Нядаўна толькi вершы стаў складаць,
Ды творчае натхненне цалкам зведаў,
Жыццё жадаю ў iх адлюстраваць,
Каханне, здраду, радасцi i беды.
Апавядаць iмкнуся чытачу,
Што бачыў сам i вельмi добра знаю,
Нiкому запярэчыць не хачу,
У вершах свае думкi выкладаю
I з захапленнем новы твор пiшу,
Жадаю, добры плён каб вершы далi,
Запалi чытачу хутчэй ў душу,
I хочацца, каб iх надрукавалi.
I была змога творы пачытаць,
Каб чытачы верш сцiплы ацанiлi,
Каб ведаў: iх далей яшчэ складаць
Або i тыя непатрэбны былi.
Нiхто няздатны лепей раду даць,
Чым здольны суд чынiць спецыялiсты,
Мне рукапiсы трэба паказаць,
Каб ацанiлi iх сябры-лiнгвiсты.
I вершам пажадалi: «Ў добры шлях!»
Была каб плённай доўгая дарога,
Каб з вершаў збудаваўся дзiўны гмах
I годных сярод iх знайшлося многа.
7.12.1992
61 БЕЛЫЯ
РАМОНКI
Белыя рамонкi,
Вас здаўна люблю!
Белыя рамонкi
На лугах не рву.
Як настане ранне,
I праз луг iду,
Веру, што каханне
Я праз вас знайду.
Запытаў рамонку:
«Адкажы, як жыць,
Як прыдбаць мне жонку,
Як прываражыць?»
Стан прывабiў тонкi,
Белая каса,
Лепш, чым ўсе рамонкi
Дзiўная краса.
Мне суквеццяў гронкi
Машуць галавой,
Белыя рамонкi
Згодныя са мной.
Белыя рамонкi,
Як вас не любiць?
Белыя рамонкi,
З вамi добра жыць!
7.12.1992
62 УСЁ
ПРОЙДЗЕ
Як зiгзаг, бяжыць жыццёвы шлях,
Сонца свецiць ярка ў паднябессi,
Ды раптоўна хмары прыйдзе гмах,
I душа больш не спявае песнi.
На душы трывога i цяжар,
I знiкаюць, як туманы, мары,
Пройдзе дождж, зруйнуе сiлу хмар,
Зноў ў нябёсах чыстыя абшары.
Добра, як дождж пройдзе сярод дня,
I вясёлка шчасцем адгукнецца,
Хоць яна – аптычная хлусня,
Ды душы ад болю дасць сагрэцца.
Каб не хмары, дожджык не пайшоў,
Пра вясёлку мы б з табой не зналi,
Хай сустрэнем хмары зноў i зноў,
Каб пяшчотна, як раней, кахалi.
Але лепей не спаткаць бяды,
Сонца толькi ззяла б ў паднябессi,
Хмары знiклi з лёсу назаўжды,
I душа спявала ўзнёсла песнi.
Зменлiвая дзiўная любоў:
Запалаюць палкiя пажары,
Ды дажджы iх залiваюць зноў,
Чорныя душу бянтэжаць хмары.
7.12.1992
63 КРАСА I ВОЛЯ
Прыемна ружы назiраць,
Якi прыгожы колер маюць!
А водар iх з чым параўнаць?
Красы найлепшай не шукаюць.
Ды, калi кропелькi расы,
Як дыямент, на iх пялёстках,
У ружы значна больш красы,
Чым ў балерыны на падмостках.
Хоць палявыя кветкi ўсе
Растуць без догляду у полi,
Хоць пераваг няма ў красе,
Але жывуць яны на волi.
Як з ружай параўнаць, яна
Прад кветкай палявою – прыма,
Чароўнасць ружы – як вясна,
Але праходзiць воля мiма.
Як у турме, жывуць яны,
Пазбавiлi iх людзi волi,
Няма свабоды з даўнiны
I не прадбачыцца нiколi.
Няма свабоды ўсе часы,
У руж спрадвеку злая доля,
Не будзе лепей хай красы,
Але заўсёды будзе воля!
8.12.1992
64 МIНОР I
МАЖОР
Што ў даны час ў руках трымаю,
Мне мала – большага хачу,
Цярплiва зорны час чакаю,
Пакуль трываю i маўчу.
Хоць здольна думка, здатны рукi
Шукаць я новае люблю,
Хоць вельмi ласы да навукi,
Што да спадобы – не раблю.
Ад верша ў сэрцы радасць чую,
Хаця ўжо i не ў першы раз,
Нарэшце, творча зноў працую,
Прыйшоў цяпер мой зорны час.
Заўжды мне праца – асалода,
Даўно ўжо стан такi чакаў,
Прыйшла чароўная нагода,
Каб радасць працы атрымаў.
Быў надта доўгiм час мiнору,
У смутку ён трымаў душу,
Цяпер прыйшла пара мажору,
За радасць ўдзячны я вершу.
Няма у сэрцы месца гору,
Мiнор даруе шмат бяды,
Душы прыемна ад мажору,
Хай шчасце ён дае заўжды!
9.12.1992
65 ПРЫРОДА
ПРЫГАЖОСЦI
Заўжды пытанне паўстае
Пра прыгажосць: яна якая?
Каб добра зразумець, яе
З красою кветак параўнаем.
Звычайных кветак палявых,
Не лiрыку, а проста прозу,
I ружы, шмат калючак ў iх,
Ўяўляе прыгажосць пагрозу.
Лепш палявыя кветкi браць,
Прызнаць да iх павагу мушу,
Не прыйдзецца пакутаваць
Ад болю, як схапiць за ружу.
След назаўсёды зразумець,
Ў выснове цвёрдая ёсць глеба,
Як прыгажосць жадана мець,
Аплачваць па рахунках трэба.
Каб страцiць не прыйшлось спакой
I не цярпець душэўнай мукi,
Лепш не чапаць красу рукой,
Не сумаваць каб ад навукi.
Бо тоiць прыгажосць падман,
Праявы гнюсныя нярэдкi,
Пазбегнуць ўраз сардэчных ран
Памогуць палявыя кветкi.
10.12.1992
66 КАХАННЕ
Каханне знiкла, звяла яго прага,
Няма даўно i недзе яе ўзяць,
Кахання дзiва – Боская
адзнака,
А не дэ-факта целам пакахаць.
Каханне – нiбы сонейка праменнi,
Асобна цела i душы агонь,
Як змогуць злiцца разам iх струменi,
Любоў адзначыць Боская
далонь.
Калi кахаць душою, а не целам,
То прыйдзецца заўжды пакутаваць,
Душа каб цяжкай прагi не цярпела,
I целам трэба будзе пакахаць.
Калi не зберагаецца умова,
I толькi цела трэба аддаваць,
Парушыцца маральная аснова,
I шчасця немагчыма адшукаць.
Ды прапануе выбар час бясконца:
Чакаць ад лёсу шчасця цi нягод?
Ў душы заззяе радаснае сонца
Цi знiшчыць дзiўны цуд астылы лёд?
Ў суровай барацьбе душа i цела,
Хоць оптымум нялёгка выбiраць,
Ды спакваля ў жыццi каб шчасце спела,
Душой спачатку трэба пакахаць.
11.12.1992
67 БIЯПОЛЕ
Тэорый многа ёсць аб бiяполi,
Яно iснуе цi яго няма?
Аб дзiўнай з'яве ведаў недаволi,
Падкажа сiтуацыя сама.
Калi iсцi вясновым светлым лесам
I слухаць розных птушак галасы,
Глядзець на iх з вялiкiм iнтарэсам,
Лунае радасць ў сэрцы ад красы.
Як побач прапаўзе змяя iмгненна,
Хаця не зроблен небяспечны крок,
Але знiкае настрой, несумненна,
I пройдзе па спiне ўраз халадок.
Нiхто ад бiяполя несвабодны,
Хоць першы раз кагосьцi ўбачыў ты,
Ды сэрца адчувае лёд халодны
Цi хвалi цеплынi i дабраты.
Цудоўна мець аднолькавыя долi,
Любы з любым зусiм няздатны жыць,
Ад тым апавяшчае бiяполе,
Што трэба толькi тоесных любiць.
Заўсёды поле ёсць ў любой прасторы,
Няўладны мы над псiхiкай сваёй,
Таму i, незалежна ад тэорый,
Лунае бiяполе над зямлёй!
11.12.1992
68 ЛЕПШЫЯ
СЫНЫ
Барацьба! Гучыць, як прыгажосць,
Як вясна, каханне цi свабода,
Бо служыць не аднаму прыйшлось,
А для шчасця цэлага народа.
Шчасце – для служэння аддаваць
Ўсё, што ёсць, парыў душы i сiлы,
Нават i жыцця не шкадаваць,
Толькi каб народ мог быць шчаслiвы.
Так рабiлi лепшыя сыны,
Што не гнулi галаву нiколi,
Каб народ, iмкнулiся яны,
Хутчэй скiнуў кайданы няволi.
I ў наш час знiшчалi кайданы,
Дысiдэнты волатаў тых звалi,
Гэта нашы лепшыя сыны
У гулаг свой цяжкi шлях праклалi.
Барацьбу за волю выбраў той,
У каго агонь ў душы палае,
Кожны, хто змагаецца, – герой,
Мару продкаў ён ажыццяўляе.
Барацьба! Гучыць, як прыгажосць,
Бо яна за шчасце i свабоду,
Той шчаслiвы, для каго прыйшлось
Волю здабываць свайму народу!
12.12.1992
69 НЕ
СКАНЧАЦЬ СПРАВЫ
Што можа лепей быць, калi прырода
Паволi абуджаецца ад сну?
Цудоўна, як наперадзе нагода
Сустрэць сваю жыццёвую вясну.
Як крочыць восень, ад зiмы пагрозы,
Лiст залаты даўно на дол апаў,
Ў душы гасцююць першыя марозы,
I скронi шчодра белы снег заслаў,
Прыходзiць адчуванне: часу мала,
Бо трэба вельмi шмат яшчэ зрабiць,
Няскончанай як засталася справа,
След значна лепей шпаркi час цанiць.
Хутчэй замiнак трэба скiнуць путы,
Бо праца зачакалася тварца,
I, каб не адчуваць пасля пакуты,
Зрабiць патрэбна справы да канца.
Не дапiсаў калi у творах штосьцi,
Абавазкова трэба дапiсаць,
Не дакахаў кагосьцi ў маладосцi,
Бясспрэчна, трэба будзе дакахаць.
Як скончацца усе, нарэшце, справы,
Здаецца: лёг бы ўжо i памiраў,
Як справы ёсць, няма такой падставы,
Няхай бясконцым будзе шэраг спраў!
13.12.1992
70 СМЕРЦЬ I
ЖЫЦЦЁ
К жыццю ўсе адчуваюць прагу,
Так удалось iстот стварыць,
Што ёсць у iх пачуцце страху,
Жыццё каб марна не згубiць.
I, колькi сiл жыццёвых хопiць,
Сябе iстота баранiць,
Ўсё да апошняй кроплi зробiць,
На свеце каб застацца жыць.
Але яды няма, ёсць глеба,
Што здатна флору гадаваць,
I для жыцця амаль ўсiм трэба,
Каб есцi, iншых забiваць.
Таксама прагнуць жыць раслiны,
Але у чым вiна жывёл?
Каб стала жыць, яны павiнны
Раслiны нiшчыць зноў i зноў.
I круцiцца адвечна кола,
Ў iм смерць адных – другiм жыццё,
Абавязковая умова:
Забiць, iначай – небыццё.
Жывое смерць няздатна сцерцi,
Хады смяротнай не суняць,
Каб не было нiколi смерцi,
Жыццю б нiколi не лунаць.
14.12.1992
71
ГIСТАРЫЧНАЯ ПАМЯЦЬ
Чаму адмовiлiсь ад мовы,
Не размаўляем мы на ёй,
Чужыя толькi чуем словы,
Чаму саромiмся сваёй?
Спытаць сябе няма умення:
Дзе знiклi гены, ў якi час?
Але вяртацца да карэнняў
Не клiча голас продкаў нас.
Бо толькi мова – тая глеба,
Што зробiць нас народам зноў,
Выхоўваць неадкладна трэба
Да мовы матчынай любоў.
Каб мове жыць, не след мець многа,
А толькi размаўляць на ёй,
Такой, што дадзена нам Богам:
Пяшчотнай, любай i сваёй.
I гiстарычная хай памяць
Абудзе генны голас наш,
Прайшло каб рабства, нiбы замець,
I зноў заззяў свабоды час.
Мiне хай цяжкая спакуса,
Далей не ведаць каб бяды,
I стала годнасць беларуса
Мы неслi горда праз гады!
15.12.1992
72 МОВА МАЯ,
МОВА!
Мова мая, мова!
Цэлы час ў няволi,
Чую твае словы
Толькi ў лесе, ў полi.
Што цяпер з табою?
Што з цябе зрабiлi?
Мачахаю злою
Мы з табою былi.
Нежаданай стала,
Нiшчылi паволi,
Каб хутчэй сканала,
Не жыла нiколi.
Дзе душа людская?
Як мы дапусцiлi:
Родная такая,
Ды ўсё ж не любiлi.
Гналi цябе з хаты,
Каб не галасiла,
Каб схаваць за краты,
Дзе была б магiла.
Прызнаваць не хочам,
Зразумеем з часам:
Калектыўны злочын
Мы чынiлi разам.
17.12.1992
73 АГОНЬ У
ДУШЫ
Душу гадоў груз не пячэ,
Свет навакольны сэрцу мiлы,
Не згасла маладосць яшчэ,
Хоць спакваля знiкаюць сiлы.
Мiнуў жыццёвы доўгi шлях,
Прайшлi i радасцi, i мукi,
Ды ззяюць iскаркi ў вачах,
Хаця павырасталi ўнукi.
Бо ранавата ў небыццё,
Як здатны да нябёс узняцца,
Бо прадаўжаецца жыццё,
Як здольны сэрцам хвалявацца.
Хай серабро даткнулась скронь,
Гады павагу выклiкаюць,
Але ў душы гарыць агонь,
Жыццё сiлком не адбiраюць.
Каб доўга i шчаслiва жыць
I з маладосцю заставацца,
Не целам трэба даражыць,
Душой ў нябёсы узнiмацца.
Натхненне зведаць як прыйшлось,
Жыццё цiкавiць, нiбы казка,
Ў душы вiруе маладосць,
Бо ў ёй жыве любоў i ласка.
17.12.1992
74 ДУМКI
Чаму раблю так, з чым нязгодны
I не раблю, як захачу?
Ды ў думках, як арол, свабодны,
Па свеце з iмi я лячу.
Хачу, свой кантынент пакiну
Цi прэзiдэнтам магу стаць,
А пажадаю i дзяўчыну
Любую буду абдымаць.
Мы ў кайданах не час ад часу,
Бясконца, з ног да галавы,
А ў думках вольны я адразу
I безтурботны, як малы.
Мець думкi – важнае уменне,
Нiчым хаду iх не ўтрымаць,
Спаткае радасць i натхненне,
Сабе ўсё можна пажадаць.
Ды думкi розныя быаюць:
Натхненне сэрцу надаюць,
Тугу i смутак наганяюць
Цi, як цяжар, душу гнятуць.
Плывуць, як караблi па моры,
Бо думкi – хобi у мяне,
Таму i ў радасцi, i ў горы
Прыемней з iмi жыць ўдвайне.
18.12.1992
75
ВЫСОКАРОДНАСЦЬ
Хаця ўжо доўгiя гады
Тапчу зямлю на белым свеце,
Але наiўны, як заўжды,
Падобна, як малыя дзецi.
Бо кiм бы не быў чалавек,
Яго заўсёды паважаю,
I недавер'я цяжкi грэх
У думках нават не трымаю.
Ды падыход сяброўскi мой
Падманам лiчаць асцярожным
I неадкрытыя са мной,
Бо бачаць злодзея у кожным.
Чаму жахлiвы свет цяпер
I дзе падзелася шляхетнасць?
У дзеяннях такi намер,
Бо у душы гняздзiцца беднасць.
Урокаў безлiч атрымаў,
Здарылась выпадкаў нямала,
Высокароднасць там шукаў,
Яна дзе i не начавала.
У людзях светлае цаню,
Бо лепшай якасцi не знаю:
Высокароднасць я люблю,
Людзей шляхетных паважаю.
19.12.1992
76 СIЛА
РОЗУМУ
Сумненне – моцны рухавiк прагрэсу,
Працуе добра стала ён таму,
Што дзiвакi, сабе для iнтарэсу,
Пытанне задаюць заўжды: чаму?
На свеце ёсць такiх людзей багата,
Якiя толькi з думкай здатны жыць,
Яна – як хлеб надзённы, як прынада,
Бо моцна клiча новае зрабiць.
Таму, як шлях iдзе к жаданай мэце,
Без думкi вышыню не пакарыць,
Было ўсё думкай створана на свеце,
I думка далей будзе ўсё рабiць.
Нiколi iншай не знайсцi дарогi,
Бо пройдуць намаганнi задарма,
Не зробяць рукi нават анi трохi,
Калi на месцы галавы няма.
Выдатныя мазгi дае прырода,
Дарэмна непатрэбна iх губiць,
Мазгi – багаты скарб ўсяго народа,
Таму умовы трэба iм стварыць.
Як вока, берагчы разумных трэба,
Мазгi iх – фонд дзяржавы залаты,
Надзённага народу хопiць хлеба,
Як будзе розум у цане заўжды.
20.12.1992
77 ТВОРЧЫ
ПРАЦЭС
Для песнi маю свае словы,
Не стаў нiкога пераймаць,
Пiсаць амаль заўжды гатовы,
Радкi умомант рыфмаваць.
Нiколi не складаў я вершы,
Ды iх пачаў выразна чуць,
Як толькi запiсаў з iх першы,
Як зданi, мне ў душу iдуць.
Ды не лiчу сябе паэтам,
Паэт яшчэ я нiякi,
Пакуль зусiм не вершы гэта,
А вершаваныя радкi.
Пра лес i сонечнае ранне
Прыгожа можна напiсаць,
Ды пра жыццёвыя пытаннi
Найболей верш люблю складаць.
Не для сваёй пiшу карысцi,
Як пойдзе творчасць у мяне?
А, можа, хтосьцi i калiсьцi
I ў мае вершы зазiрне?
Ды, мо, i нецiкава будзе,
Магчыма... Як наперад знаць?
Каб пазнаёмiлiся людзi,
Саспеў час верш публiкаваць.
20.12.1992
78 ХВАЛI
Хаця бягуць за хваляй хваля,
Бег iхнi ў буру не стрымаць,
Хай памiж iмi будзе цаля,
Нiколi iншай не дагнаць.
Хоць нават з усiх сiл старацца
I волю у кулак збiраць,
Нiколi iм не абдымацца
I ў вусны нельга цалаваць.
Мiнае попусту пяшчота,
Хоць хваль прыгожых вельмi шмат,
Ды замiнае адзiнота,
Сустрэцца доля дасць наўрад.
Шмат ёсць людзей, ды дзе мой любы?
Мы з iм падобны бегу хваль:
Мог песцiць, цалаваць у губы,
Ды незнаёмы мне, на жаль.
У кожнага свая сцяжынка,
Мо, дзе скрыжуюцца яны?
Ды для знаёмства ёсць замiнка,
Чакаю будучай вясны.
Раскiнуць дрэвы лiст зялёны,
I стане на душы цяплей,
Мяне сустрэне мой ўлюбёны,
У хваль не так, як у людзей.
21.12.1992
79 РАДАСЦЬ
ЖЫЦЦЯ
Як ў сэрца радасць завiтае,
I хочацца спяваць душы,
Ўраз непрыемнае знiкае,
Ўсе людзi любы без мяжы.
Калi iдуць флюiды з неба,
Здабыць узнёслы лёгка стан,
Бо вельмi многага не трэба,
Нябачным стане ўраз падман.
З каханнем ў сэрцы, несумненна,
Вяршынi здатны пакарыць,
Каханне – моцны поклiч генаў,
Iнакш няздольны людзi жыць.
Праз час здарыцца могуць змены:
Вяршынi, як раней, стаяць,
Але не клiчуць болей гены,
Каб з радасцю жыццё ўспрымаць.
Як ў справу надта закаханы,
Пашанцавала справе той,
Бо назаўсёды ёй адданы,
Яна на ўсё жыццё з табой.
Любоў да справы – не забава!
Дасць змогу новае стварыць,
Калi па сэрцу будзе справа,
З ёй радасна на свеце жыць.
21.12.1992
80
ГIСТАРЫЧНЫ ШАНЦ
За волю сваю i свабоду
Змагалiся людзi заўжды,
Ды воля не трэба народу,
Калi не хапае яды.
Не трэба нам вольная воля,
Яе мы не можам прымаць,
Бо цяжка складаецца доля,
Не хочацца зноў галадаць.
Хай голас наш стане больш зычны,
Бо нельга нiяк дараваць,
Калi мы свой шанц гiстарычны
Зноў пусцiм па ветры гуляць.
Няўжо у такога народа,
Якi любiў працу заўжды,
Не можа быць так, каб свабода
Была пры дастатку яды?
Калi не выходзiць, каб разам
I воля была, i яда,
З такою уладаю з часам
Народ прычакае бяда.
Не трэба к старому звароту,
Уладу патрэбна змянiць,
Каб разам мець хлеб i свабоду,
Заможна i шчаслiва жыць.
22.12.1992
81 УСМЕШКА
СОНЦА
На небе зоркi мiльгацелi жвава,
Ды ранак цемру моцным зняў крылом,
Мне сонейка ўсмiхнулася ласкава,
Сагрэла шчодра радасным цяплом.
Цудоўны месяц, прыгажунi зоркi,
Але краса чаруе не заўжды,
Бо на душы занадта прысмак горкi,
Калi яе знiшчаюць халады.
Прыемна, калi сонейка высока,
Красу даруе доўгi летнi дзень,
Хоць часам дакучаць у змозе спёка,
Ды ад яе схавацца можна ў цень.
Уплыў людзей такi, як ад прыроды:
Ў адносiнах цi ясна, цi iмжа,
Цi дораць шчасце, або мора шкоды,
Цi ад бяды зажурыцца душа.
Душа людская – iнструмент цiкавы,
Як скрыпкi найтанейшая струна,
Хоць дотык да яе занадта малы,
Ды рэхам адгукаецца яна.
Спакой мець кожны для душы ахвочы,
Цудоўны настрой цалкам каб не згас,
Нiколi не знiшчаў каб холад ночы,
А сонца шчодра ззяла цэлы час.
22.12.1992
82 ВОСЕНЬ
ЖЫЦЦЯ
Жыццё мiнае, восень блiзка,
Ды невядома, колькi жыць,
I вынiку чакае рыска:
Ўжо куранят пара лiчыць.
Цiкава фiльм жыцця пабачыць,
Былое ў думках пракруцiць,
Прыходзiлась не раз адзначыць:
Усё магло iначай быць.
Быў хтосьцi сэрцу сiмпатычны,
Пайсцi мог па-другому лёс,
Хоць погляд i гiпатэтычны,
Ўзнiмае мроi да нябёс.
Але бязглузда разбiрацца,
Душу дарэмна хваляваць,
Лепш не ў мiнуўшчыне капацца,
Жыццё, якое ёсць, кахаць.
Не трэба доля мне другая,
Не трэба смутак у душу,
Бо крочыць восень залатая,
Яе працяглай быць прашу.
Хоць восень стала на парозе,
Падводзiць рыску час прыйшоў,
Але, калi кахаць у змозе,
Садзiць квактуху трэба зноў.
23.12.1992
83 СТАЦЬ
БЕЛАРУСАМI
Што натхненне дае, спадзяванне?
Добра ўсё зразумела без слоў:
Да жаданай жанчыны каханне
I да роднай зямелькi любоў.
Калi сэрца яшчэ не астыла,
I жанчыну ёсць здольнасць кахаць,
Гэта вельмi вялiкае дзiва,
Трэба пiльна яго зберагаць.
Ды ўсялякае можа здарыцца,
I каханне растане, як снег,
Ў другi раз шанцы ёсць ажанiцца,
Так здараецца, гэта не
грэх.
Але iншая справа – Радзiма,
Як яе перастанеш любiць,
Уявiць такi грэх немагчыма,
Ў такiм выпадку лепей не жыць.
Бо зямелька цябе гадавала,
Калыхала, як мацi, цябе,
З ёй шляхетна паводзiцца мала,
Ўсё, што вiнен, аддай для яе.
Трэба помнiць, што мы беларусы,
Што Рдзiма у нас – Беларусь,
I не трэба нам кепскай спакусы
На суседку вялiкую – Русь.
Бо вялiкаю Русь таму стала,
I дзяржаву змагла збудаваць,
Што ганебна i жорстка пачала
Ўсе народы сабе пакараць.
Слава Богу, набылi мы волю,
Гаспадарыць каб самi маглi,
Сваю долю, няшчасную долю
Ў свае рукi, нарэшце, ўзялi.
Каб яе утрымаць, трэба, мабыць,
Назаўжды пра Расiю забыць.
Беларускасць чаму нас не вабiць?
Нам патрэбна яе аднавiць.
Каранi ўсе каб нашы не ссохлi,
Трэба мовай сваёй рзмаўляць,
I знявечанай годнасцi кроплi
У струмень паступова збiраць,
Каб збiралась стременьчыкаў многа,
I ракой паўнаводнай цяклi.
Да свабоды адна ёсць дарога:
Трэба, годнасць каб мы набылi,
Палка каб палюбiлi Айчыну,
Не давалi сябе абражаць,
Каб сусед нас зусiм не паглынуў,
Трэба нам беларусамi стаць.
24.12.1992
84 ЛЁС
Каб лёс патрошку усмiхаўся
I мог ў жыццi натхненне даць,
Патрэбна, кожны каб стараўся
Няшмат ад любых вымагаць.
Калi патрабаваць замнога,
У лёсу норавы свае,
Ён, як на зло, амаль нiчога
Ў скарбнiцу шчасця не дае.
I як не склалiся б падзеi,
Не трэба шмат патрабаваць,
Свае жаданнi i надзеi
Лепш ў глыбiнi душы хаваць.
Штыль лепш, чым шторм ў адкрытым моры,
Душу не трэба хваляваць,
За тое ўсё, што ёсць, не горай,
Падзяку лёсу аддаваць.
Адсунуць каб ў жыццi пагрозу,
Каб лёс пяшчотна шкадаваў,
Удзячным быць патрэбна лёсу,
Каб кожны лёс свой шанаваў.
Жыццё бясконца шчасным будзе
I здатна радасцi дарыць,
Калi удасца стала людзям
Сябрамi толькi з лёсам быць.
27.12.1992
85 СIЛА ЛЁСУ
Лёс заўсёды злыя жарты
З намi здатны вытвараць,
Ён у дзеяннях упарты
I не хоча адступаць.
Лёс дае ў жыццi натхненне
Цi кiдае ў прорву зноў,
Лёс – цiкавае стварэнне,
Ён – i гора, i любоў.
А калi на сэрцы рана,
Плач, не плач – няўмольны лёс,
Будзе на душы пагана,
Хоць пральецца мора слёз.
Нам здаецца, што мы самi
Здатны што-небудзь зрабiць,
Пасмяецца лёс над намi,
Бо iнкш не можа быць.
Лёс з камення, а не з глiны,
Яго нельга сфармаваць,
Таму лёс заўжды павiнны
Мы з удзячнасцю прымаць.
Для палёту дорыць крылы,
Узлятаць каб да нябёс,
Уладар магутнай сiлы
Сцiплы i нябачны лёс.
27.12.1992
86 НОВЫ ГОД
Iшлi гады, змянялiсь святы ўраз,
А Новы год, як слуп, стаiць,
Бо гэта дата прымушае нас
Гады пражытыя лiчыць.
Жыццё як толькi пачынаецца,
Ўсе святы музыкай гучаць,
А як яно амаль сканчаецца,
Нам аб часовасцi крычаць.
Бо свята надта фiласофскае:
Ў iм разам i святло, i змрок,
З гадамi шчасце надта крохкае,
А сум у сэрца робiць крок.
Надзея застаецца моднаю,
Што шчасце новае прыйдзе
I доля будзе надта шчодраю,
А гора бокам абыдзе.
Як Дзед Мароз грукоча ботамi,
Надзея ўслед за iм бяжыць,
Калi яна перад варотамi,
Ёсць для чаго на свеце жыць!
Ўсе спадзяваюцца на лепшае,
Таму i любiць ўвесь народ
У новым годзе свята першае,
Якому назва: «Новы год».
31.12.1992
87
НАЦЫЯНАЛЬНАЯ IДЭЯ
Зусiм сябе не баранiлi,
Цярпелi здзекi над сабой,
Заўсёды не народам былi,
Слухмянай цiхаю гурбой.
Нацыянальны дух i мроi
Для нас iдэяй не былi,
К нам беларускiя героi
З даўнiн глыбокiх не прыйшлi.
Працягла факт не непакоiў,
Ды час спаткаў мець грошы зноў.
Дзе гiстарычных ўзяць герояў?
Знайшлося месца для звяроў.
З характарам свiм плебейскiм
Даўно прыйшла пара канчаць,
Калi народам еўрапейскiм
Сябе жадаем адчуваць.
Свабоды дух пацiху тлее,
Каб шчасным быць, не знаць бяды,
Нацыянальную iдэю
Народу трэба мець заўжды.
З каго нам прыклад мець харошы
I праз стагоддзi, i цяпер?
Партрэт герояў даць на грошы,
Бо нонсэнс: на валюце – звер.
13.07.1993
88 СВАБОДА I
МОВА
Мова для народа –
Дзiва залатое,
Страцiць яе шкода,
Мова – нiбы зброя.
Кажа роднай мовай,
Быццам бы смяецца,
Голас крышталёвы
I звiнiць, i льецца.
Як народ без мовы,
То няма народу,
Марнымi ўсе словы
Будуць пра свабоду.
Нас баронiць мова
Лепей моцнай зброi:
Першая умова,
Каб не стаць iзгоем.
Каб нашчадкi з часам
Нас не зневажалi,
Трэба, каб ўсе разам
Мову паважалi.
Каб абаранялi
Годнасць беларуса,
I прайшла, як хвалi,
Здрадзiць ёй спакуса.
13.07.1993
89 РОДНАЯ
МОВА
Мова мая, мова,
Да цябе благаю!
Родная, ды словы
Ўсе твае не знаю.
Так ў жыццi бывае,
Што ў натоўпе мацi
Незнарок спаткае
Сталае дзiцяцi.
З роднай – надта цупка,
Для чужой – удача,
Ды свая галубка
Толькi горка плача.
Да чужой даволi
Ўзнёслай ласкi маем,
Ды сваю нiколi
Песцiць не жадаем.
Страцiлi мы сорам:
Сваю мову-мацi,
З яе цяжкiм горам,
Мець не хочам ў хаце.
Стаiць на парозе,
Бачны яе мукi.
Хто яшчэ у змозе,
Працягнiце рукi!
13.07.1993
90 ПАЭТ I ПIСАР
Ў паэзii свае законы:
Паэт адчуе час бяды,
Як трэба перакiнуць тоны
Славеснай для радка руды.
Другая справа – проста пiсар,
Ён пiша тое, што дадуць,
Хаця i не славуты рыцар,
Але радкi ўраз здольны чуць.
Радкi бягуць, не мучыць стома,
Бо рыфма просiцца сама,
Адкуль прыходзiць – невядома,
Працэс даследаваў дарма.
Нiколi не пiсаў я вершы,
Не думаў нават iх складаць,
Пiшу ўжо не дзесятак першы,
Бо iх шкада не запiсаць.
Мо, з часам перайду ў паэты,
Як буду ўпарта працаваць,
Мне па душы занятак гэты:
Па рытму словы расстаўляць.
Сябе паэтам не рахую,
Паэтам звацца не хачу,
Пiшу ўсе словы, што пачую,
Сябе я пiсарам лiчу.
14.07.1993
91 ГАЛОЎНАЕ
ПАЧУЦЦЕ
Знайсцi жаданага свайго,
Якi крытэрый браць да ўвагi?
Кахання хопiць аднаго
Цi ёсць другiя перавагi?
Каханне – быццам мiражы:
Цудоўнасць надае адлегласць,
Ды хутка, як няма мяжы,
Ператварыцца ў процiлегласць.
Каханне вабiць – як аванс,
Бо абяцае даць багата,
Ажыццявiць няпроста шанс,
Каб доўжылась бясконца свята.
Каханне – дзiўная яда,
Нiбы iкру кладуць на лусту,
Спаткае горкая бяда,
Калi сапраўднасць не па густу.
Кахання дзiва – пачуццё,
Якое ўсiм патрэбна людзям,
Мэта жыцця – ствараць жыццё,
Мэты важней зусiм не будзе.
Адказнасць за сваiх дзяцей
Заўжды – галоўнае пачуцце,
Тым лепей, чым яно мацней,
Каб не было ў iм каламуцi.
17.07.1993
92 МАРНАЕ
IМКНЕННЕ
Рэчка цiхая цячэ
Полем ды лугамi,
Хоча стаць шырэй яшчэ
Памiж берагамi.
Ёй бы бегчы праз лясы,
Не зазнаць каб шкоды,
Больш прыдбаць сабе красы,
Чыстыя мець воды.
Шчасце вабiць доўгi час:
Ў сонечнай далiне
Рэчышча змяняе ўраз,
Каб было лепш плынi.
То звяртае у бакi,
Цяжкая праграма,
Каб хутчэй прайсцi пяскi,
То бяжыць зноў прама.
I чакае шчасця цуд,
Яно вабiць значна,
Ды марнее ад пакут:
Лепшага нябачна.
Плынь магутная бяжыць,
Шчасце стала горам,
Шмат жадала рэчка жыць:
Паглынулась морам.
18.07.1993
93 ПАЧЫТАЎШЫ
КУПАЛУ
Паэты ахвярамi сталi,
Iх вельмi багата было,
Калi пад прымусам складалi
Айцу ўсiх народаў пiсьмо.
Паэт не выносiў няволi,
Хоць спробу такую зрабiў,
Таму чысты голас паволi
У лiры дзiвоснай згубiў.
Не змог ён чароўную музу
Прымусiць хлусне патураць,
I роспач настала ад грузу
Фальшывыя вершы складаць.
Таму i дылема паўстала,
Хто ён: Чалавек цi Паэт?
Апошняе выбраў Купала
I склаў свой смяротны санет...
Смерць ранняя, нонсэнс быў гэта,
Не прыйдзе к яму забыцця,
Збярог павек годнасць Паэта,
Бо праўда каштоўней жыцця.
Вялiкай трагедыя стала
Цяпер для народа майго.
Купала! Купала! Купала!
Пяшчотна мы любiм яго.
29.08.1993
94 ЛЮБIЦЬ
МОВУ
Свая, ды забытая мова,
Хоць вершы на ёй я пiшу,
Не кожнае ведаю слова
I ў слоўнiкi часам гляджу.
Iснуе двухмоўя спакуса,
Каб родную мову забыць,
Карэнне свае беларуса
Паволi бясследна згубiць.
Ды мову выдатную шкода,
Не горай яна iншых моў,
Патрэбна, каб ў сэрцы народа
Зноў к ёй запалала любоў.
Любоў да сваёй, беларускай,
Пяшчотнай i шчырай такой!
Пакуль мову лiчым нагрузкай,
Ды з ёю набудзем спакой.
Каб зноў падабалася мова,
Умовы патрэбна ствараць:
Красу беларускага слова
Паэтам ў радках паказаць.
Каб шчасце прыйшло да народа,
Хто родную любiць зямлю,
Каму сэрца песцiць свабода,
Той вывучыць мову сваю!
29.08.1993
95 ДОЛЯ МОВЫ
О, мова родная мая!
Стаць можаш мёртвай, як латынь,
Для нас амаль ўжо не свая,
Але змагайся i не згiнь!
Бо, каб народам быў народ,
Ён мовы цуд павiнен мець,
Хоць церпiм вельмi шмат нягод,
Нам цяжка iснасць зразумець.
Было на мову шмат атак,
Нас ўжо народам цяжка зваць,
Праз час здарыцца можа так,
Не ўдасца корань адшукаць.
Народам мова ўсiм дана,
Здаўна так прадугледзiў Бог,
I цалкам наша ў тым вiна,
Што крочым горшаю з дарог.
Спаткае мову горкi лёс,
Калi благую выбраць плынь,
Ўзляцець не ўдасца да нябёс,
Ў такi стан трапiла латынь.
Цярпела мова шмат нягод,
К сабе павагу каб прыдбаць,
Каб вечна ў свеце жыў народ,
Ўсiм тварам к мове трэба стаць!
30.08.1993
96 ТРЭБА
ВЯРТАЦЦА
Ўсё жыццё амаль пражыта
У чужой старонцы,
Беларусь, край льну i жыта,
Свецiць мне, як сонца!
Неразрыўнасць адчуваю
Я з сваiм народам,
Да свайго iмкнуся краю
Болей з кожным годам.
Бегла так жыцця сцяжынка,
Што прыйшлось расстацца,
Але скончылась замiнка,
I пара вяртацца.
Хай жыццё гады гартае,
Але ведаць трэба:
Што мяне ў жыццi трымае,
Дзе натхнення глеба?
Я сваю Радзiму маю,
Мне яна – як мацi,
Ў думках часцяком бываю
У бацькоўскай хаце.
Кожны там мне будзе братам,
Ў роднай зямлi – сiла,
Я жадаю, каб была там
I мая магiла.
30.08.1993
97 МАГУТНЫ
ВЫТОК
Пiшу зусiм замала часу,
Няцяжка вершы мне складаць,
Ды не хачу, каб iх адразу
Пачалi ў прэсе друкаваць.
Мой верш напеўнай песняй льецца,
Не Маякоўскi я. О, не!
Пiсаць, як ён, не удаецца,
Яго узор – не для мяне.
Пiшу свой верш або складаю,
Натхненне для душы каб мець,
Працэс цудоўны назiраю,
Хачу сакрэты зразумець.
Не ставiцца нiколi мэта,
Што напiсаць i як сказаць,
Бо падсвядомасць здольна гэта
Аўтаматычна вызначаць.
Уважлiва патрэбна слухаць,
Як струны загучаць ў душы,
Алоўкам трэба хутка рухаць,
Каб нарадзiлiся вершы.
Хоць вершаў не складаў нiколi,
Ды ў невядомасць зрабiў крок,
Тэм, рыфм i слоў заўжды даволi,
З душы магутны б'е выток.
31.08.1993
98 РУЖОВЫЯ
МАРЫ
Здалёк здаецца: ўсё ў дастатку радам,
Грыбоў i ягад ў лесе цэлы воз,
I сыпацца у кошык будуць градам,
У лес пайшоў – нiчога не прынёс.
Здаецца: рыбы ў рэчцы ёсць даволi,
I будзе юшка добрая з яе,
Але ў мяне не бралася нiколi,
Мець сталы поспех рыба не дае.
Здаецца, што вакол ёсць шмат дзiчыны,
I стрэльба, i сабака ёсць ў мяне,
Ды лес не аддае сваёй данiны,
I добры поспех кожны раз мiне.
Здаецца: ўсё само расце на дачы,
Ды корпаюсь штодзённа, нiбы крот,
Бо самi не рашаюцца задачы,
Патрэбна праца цяжкая i пот.
Вядуць упарта ў край цудоўны мары,
За час i ўменне след плацiць цану,
Ды прыйдзецца купляць ўсё на базары:
I рыбу, i грыбы, i дзiчыну.
Ажыццявiцца надта цяжка марам,
Ў ружовых марах скрыта шмат пагроз,
За морам i цялушка амаль дарам,
Ды дарагi занадта перавоз.
1.09.1993
99 ГIМН ПРЫПЯЦI
I цяпер спакойна i павольна,
Як калiсьцi, ў Коласа пару,
Прыпяць плынь вады нясе прывольна,
Каб данiну падарыць Дняпру.
Не жадаю прамiнуць нагоды,
Падымаюсь ранкамi чуць свет,
Назiраць спакойныя каб воды
Там, дзе паглядаў у iх Паэт.
Пiнкавiчы, побач з вёскай Прыпяць
Нясе воды, як сто год таму,
Шмат натхнення мне ўдалося выпiць
З месц Паэта, ўдзячны я яму.
Бо рыбачу ў Прыпяцi нярэдка,
Вуды кiну ў глыбiню ракi,
Ў рыбнiку амаль пустая сетка,
Ды бягуць прыгожыя радкi.
Я прыходзiць зноў на Прыпяць буду
Не за рыбай, пэўна, перш-наперш,
Хоць закiну ў яму хутка вуду,
Ды краса ракi народзiць верш.
Бо выразна чую яе голас,
Бачыў прыгажосць раней Паэт,
Напiсаў аб Прыпяцi гiмн Колас,
Ён хвалюе паэтычны свет!
1.09.1993
100 ЦУДОЎНАЯ
ПРЫНАДА
Цудоўны выгляд у бяроз,
Ды шлях жыцця заўжды суровы,
Не песцiў iх нiколi лёс,
Бо добрыя з бярозы дровы.
К таму, хто значна горай ўсiх,
Не прыйдзе горкая часiна,
Не пранясецца вабны слых:
Жыве без клопату асiна.
Нож жвава знойдзе баравiк,
Iмгненна ён спаткае гора,
Бо кожны смачна есцi звык,
Не закране нож мухамора.
Касу вядзе касца рука,
Дзе ў мураву зраслiся травы,
Жыве без страху асака,
Заўжды ў парадку яе справы.
Страшэнна вынiшчаць кусты,
Як спее дзiўная малiна,
Ды ад калючак шмат бяды,
Таму нязмятая ажына.
За якасць i за прыгажосць
Вялiкая патрэбна плата,
Загiнуць дрэнi не прыйшлось,
Краса – цудоўная прынада.
2.09.1993
Апошні
верш Home Page